Zamki krzyżackie w Malborku i Bytowie

Zamek krzyżacki w Bytowie

Zamek w Bytowie powstawał w latach 1398-1405. Główną osobą odpowiedzialną za prace budowlane był Mikołaj Fellensteyn. W czasie budowy wielkim mistrzem Zakonu był Kondrad von Jungingen, natomiast funkcję prokuratora bytowskiego pełnił wówczas Jakub von Reinach. Zamek zlokalizowano na wzgórzu górującym nad miastem. Po powstaniu zamek pełnił głównie rolę siedziby administracji zakonnej, strażnicy granicznej i zajazdu dla rycerstwa zachodnioeuropejskiego, podróżującego do Malborka.

Muzeum zostało utworzone w styczniu 1972 roku, zajmuje północne, najstarsze skrzydło zamku zwane Domem Zakonnym oraz dwie przylegające do niego Baszty: Młyńską i Prochową jak również kurtynowy mur obronny. W muzeum funkcjonują dwa działy: etnograficzny i artystyczno-historyczny. Zbiory etnograficzne obejmują grupy narzędzi i sprzętów dokumentujących stan kultury materialnej południowo-zachodniej części Kaszub, od rolnictwa poprzez zajęcia pozarolnicze, rzemiosło i przedmioty codziennego użytku domowego. Są wśród nich także zbiory dawnej sztuki ludowej m. in. rzeźby św. Jana Nepomucena, Matki Boskiej, św. Barbary, Chrystusa itp. Zbiory artystyczno-historyczne stanowią następujące zwarte kolekcje eksponatów: kolekcja sztuki sakralnej, wśród której znalazły się elementy XVII wiecznego wyposażenia kościoła św. Jerzego w Bytowie (epitafia, chrzcielnica, ławy kolatorskie), kolekcja rzeźby, wśród której na szczególną uwagę zasługuje przedstawienie św. Anny. Muzeum posiada największą w Polsce kolekcję prac Józefa Chełmowskiego.

Oddział Muzeum Zachodnio-Kaszubskiego, Muzeum Szkoły Polskiej w Płotowie prezentuje działalność Związku Polaków w Niemczech oraz polskiego szkolnictwa w Niemczech w okresie międzywojennym. Muzeum obok ekspozycji stałych przygotowuje corocznie kilka ekspozycji czasowych prezentujących zbiory etnograficzne, historyczne oraz artystyczne.

Zamek krzyżacki w Malborku

Największa gotycka ceglana twierdza w Europie, dawna rezydencja wielkich mistrzów krzyżackich. Blisko pół wieku po przybyciu w dorzecze dolnej Wisły Zakon Panny Marii rozpoczął wznoszenie nad brzegiem Nogatu, w miejsce pomorskiego grodu Zantyr, potężnego założenia obronnego, które z czasem rozwinęło się w największy zespół ceglany w Europie (1272-1399). Najstarszą część zamku stanowi tzw. Wysoki Zamek - klasyczny czworobok o krużgankowym dziedzińcu, siedziba komtura i konwentu. W 1309 r. wielki mistrz Siegfried von Feuchtwagen przeniósł swoją siedzibę z Wenecji do Malborka, który po zaborze Pomorza Gdańskiego leżał już w centrum rozległego państwa obejmującego południowe i wschodnie pobrzeża Bałtyku. Po przybyciu władz zakonu przebudowano dotychczasowe przedzamcze - wzniesiono tu Zamek Średni - rezydencję wielkiego mistrza. Składają się na nią trzy skrzydła: wschodnie (pomieszczenia gościnne), północne (infimeria, wielka komturia), zachodnie (Wielki Refektarz). W przekształconym Wysokim Zamku powstał kościół Najświętszej Panny Marii, z portalami za sztucznego kamienia, zwanymi Złotą Bramą. Pod jego prezbiterium znajduje się kaplica Św. Anny - mauzoleum 11 wielkich mistrzów. Na przedłużeniu zachodniego skrzydła wybudowano za rządów Winricha von Kniprode i Konrada Wallenroda pałac wielkiego mistrza (1382-99), mogący konkurować z rezydencjami innych monarchów europejskich. Szczególnie pięknie opracowano elewacje od strony Nogatu - wielkie okna i wysmukłe kolumienki nadają jej lekkość, niezwykłą w średniowiecznej twierdzy. Z wnętrz urodą wyróżniają się dwa refektarze - letni i zimowy ze sklepieniami palmowymi. Oba zamki połączono systemem podwójnych murów obronnych z kilkudziesięcioma wieżami i basztami Zamku Niskiego, przeznaczonego przede wszystkim na cele gospodarcze oraz mieszkania dla służby i żołnierzy, a także sprzężono z obwarowaniami miasta Malborka.